Cây é trong thời xưa thường dùng để cung tiến vua chúa, có thể thấy đây là loài ra quý và từ xa xưa đã rất được coi trọng. Hiện nay, lá é đã dần trở nên thân thuộc hơn với mọi người, xuất hiện trong nhiều món ăn khác nhau. Những thông tin sau sẽ đề cập chi tiết hơn về loại cây này, những công dụng cho sức khỏe.
Đặc điểm của lá é
Lá é là bộ phận của cây é có danh pháp khoa học là Ocimum africanum, thuộc phân loài của húng quế. Lá có hình bầu dục, phần gốc hình tròn, phần đầu nhọn, viền răng cưa và 2 mặt đều có lông bao phủ, mọc đơn và đối chéo với nhau.
Cây dạng thân thảo, sống lâu năm, thường phân nhánh từ gốc tạo thành bụi cao từ 0.5 – 1m, thân vuông, màu lục nhạt xung quanh có lông bao phủ. Hạt é có thể dùng để nấu chè, dùng pha đồ uống giải khát, phần thân, cành và lá dùng để làm rau gia vị và hóp mặt trong nhiều các bài thuốc dân gian.
Lá é mang mùi thơm gần giống với sả còn quả có hình bầu dục kích thước nhỏ, giống hạt vừng, màu xám đen, khi cho vào nước sẽ hút nước và tạo thành màng nhầy màu trắng bọc ngoài hạt. Hiện tượng này là do tế bào biểu bì của hạt là lớp mucilage dự trữ trong phần vách tiếp tuyến. Khi gặp nước, lớp mucilage trương lên, vỡ ra và biến đổi thành chất nhầy.
Trong lá é có những thành phần nào?
Khi vò lá é, ta sẽ thấy có hương thơm tương tự như mùi sả tỏa ra, điều này là do trong lá có chứa hàm lượng từ 2.5 – 3% và có thể tăng cao đến 5% khi cây bước sang giai đoạn ra hoa.
Tinh dầu của cây có thành phần nhiều nhất là citral chiếm đến 56 – 75% và nhiều hoạt chất khác. Bên cạnh đó, trong cây còn chứa hàng loạt hoạt chất khác điển hình đó là acid cafeio, acid rosmarinic, thymol, quercetin, polyphenol, flavonoid.
Với hàng loạt các tinh chất hiệu quả đối với sức khỏe, thế nên loài cây này không chỉ được xem như một loại rau gia vị. Cây còn được xếp vào hàng dược liệu quý, bổ sung vào trong nhiều bài thuốc mang đến công dụng bất ngờ cho sức khỏe.
Lá é và những công dụng với sức khỏe?
Lá é được sử dụng như một loại rau thơm, có giá thành rẻ, đặc biệt được đánh giá cao về cải thiện một số vấn đề sức khỏe của cơ thể. Cụ thể có những công dụng:
Khả năng phòng chống ung thư
Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong tinh dầu của lá é có chứa nhiều chất chống lại các gốc tự do, điển hình đó là flavonoid, steroid, chavicol, linalool. Đây là những hoạt chất có vai trò quan trọng để giúp hình thành nên “lá chắn” để bảo vệ tế bào khỏi các gốc tự do tấn công, từ đó ngăn ngừa những bệnh nguy hiểm.
Ngừa bệnh mạch vành
Bên cạnh khả năng ngăn ngừa các gốc tự do, những chất chống oxy hóa trong lá é còn có tác dụng ngăn ngừa hình thành các cục máu đông tại thành mạch, hạn chế tình trạng tắc nghẽn mạch máu. Từ đó, quá trình thúc đẩy sự vận chuyển máu đến tim, giúp cho trái tim hoạt động khỏe mạnh hơn.
Kiểm soát đường huyết
Lá é khi bổ sung vào trong bữa ăn hàng ngày còn có tác dụng cân bằng đường huyết và ổn định dưỡng chất. Bởi trong loại lá này, người ta đã khám phá ra các hoạt chất có khả năng ức chế hoạt động của các enzyme α-glucosidase và αamylase, do đó, có khả năng phòng ngừa bệnh đái tháo đường hiệu quả.
Giảm đầy bụng, khó tiêu
Tình trạng khó tiêu chướng bụng sẽ làm giảm cảm giác ngon miệng, gây ậm ạch và khó chịu trong cơ thể. Để cải thiện sớm tình trạng này, bạn có thể tham khảo sử dụng nước lá é, dùng cành é đem thái khúc rồi phơi khô, đem sắc thành nước uống dùng trong 3-5 ngày sẽ thấy những triệu chứng về đường tiêu hóa được cải thiện rõ rệt.
Tốt cho răng miệng
Lá é còn có tác dụng rất lớn để hỗ trợ điều trị những bệnh lý có liên quan đến răng miệng như viêm nướu, viêm chân răng và nấm ở lưỡi. Cách điều trị rất đơn giản, chỉ cần rửa sạch lá, đem giã nhuyễn mịn, sau đó ngậm từ 1-2 lần/ngày để hỗ trợ tình trạng bệnh thuyên giảm.
Hỗ trợ giảm ho, hạ sốt
Nếu như cơ thể đang gặp những triệu chứng như sốt, cảm cúm, đau đầu, mệt mỏi, bạn có thể áp dụng những bài thuốc sử dụng từ lá é. Chỉ cần dùng lá tươi, kết hợp cùng các loại lá khác như bưởi, hương nhu, tần ô… Dùng nước này để xông hơi cho ra mồ hôi. Sau khi xông, thấm hết mồ hôi và nghỉ ngơi trong phòng kín gió. bạn sẽ thấy cảm giác dễ chịu và thoải mái hơn vào ngày hôm sau.
Lá é trong ẩm thực và trong y học
Như đã đề cập ở trên, loại lá này được ứng dụng để làm rau gia vị cho món ăn đặc sắc và còn là dược liệu dùng trong các bài thuốc điều trị bệnh, cụ thể:
Dùng trong ẩm thực
Lá é có mùi thơm đặc trưng và vị hơi cay, khi ăn bạn sẽ cảm thấy có mùi giống như các loại lá dược liệu dùng để xông trị cảm, nếu như bạn thích hương vị của lá húng quế, bạn cũng sẽ yêu thích hương vị của loại lá này. Khi đề cập đến loại lá này, nhiều người thường nhắc đến lẩu gà rau é, đây là món ăn được chế biến nhiều nhất cùng loại lá này. Bên cạnh đó, loại rau này cũng dùng để ăn sống, bà bầu cũng có thể dùng loại rau này bình thường.
Có thể bạn quan tâm:
- Mùi tàu – Đặc điểm sinh học và công dụng của loại rau này
- Mắm nêm với các món ăn kèm dân dã nhưng hương vị khó quên
Dùng trong đông y
Lá é được dùng trong các bài thuốc Đông y rất nhiều, một số bài thuốc dân gian điển hình dùng dược liệu này đó là:
- Dùng để điều trị tình trạng ói mửa, chướng bụng, ăn không tiêu: Dùng cây é đem đi rửa sạch rồi phơi khô, đem thái nhỏ rồi sắc lấy nước uống, mỗi lần chỉ cần dùng 15g sắc lấy 1 bát nước nhỏ là được.
- Điều trị bệnh táo bón: Đem lấy khoảng từ 5-10g hạt é và cho thêm nước ấm, để một lúc để hạt được bao bởi một lớp chất nhầy màu trắng, cho thêm đường vào uống để giúp tăng cường hoạt động của hệ tiêu hóa, điều trị tình trạng bệnh táo bón.
- Chữa bệnh cảm cúm, nhức đầu, sốt: Dùng lá é tươi khoảng 20g cùng một số loại lá tinh dầu như sả, bưởi mỗi thức 10g dùng nấu nước để xông hơi.
- Điều trị tình trạng viêm lợi: Đem lá é giã nát cùng vỏ bên ngoài của cây sổ đắp vào chỗ sưng viêm, dùng hỗn hợp này nhiều lần trong ngày.
Hướng dẫn bảo quản lá é đúng cách
Để bảo quản lá é được tươi lâu và giữ nguyên được hàm lượng tinh dầu trong đó, bạn có thể áp dụng những cách dưới đây:
- Cho rau vào hộp khô và đậy kín nắp, sau đó bỏ vào ngăn mát tủ lạnh, nhờ vậy mà rau không bị hư và khô như bạn bỏ ở ngoài và giúp rau tươi lâu trong 2 tuần.
- Sau khi nhặt rau sạch sẽ, bạn cắt bỏ gốc rồi đem cắm vào một chiếc ly hoặc thủy tinh có chứa nước. Dùng nilon học phần trên đầu và cột kín, 2-3 ngày thay nước một lần, cách này có thể giúp lá tươi và dùng được trong 2 tuần.
- Cho vào túi zip: Đem gói lá trong một lớp khăn giấy rồi nhẹ nhàng gói lại, cho vào túi zip để ở ngăn mát tủ lạnh.
Như vậy, bài viết đã chia sẻ những kiến thức về lá é, những công dụng của loại lá này trong sức khỏe. Loại lá này có giá thành khá rẻ, bạn có thể áp dụng những cách bảo quản bài viết gợi ý và chế biến nhiều món ăn cho gia đình.
